Συνδυασμοί μεταλλάξεων 5Τ/7Τ/9Τ

Ερώτηση

Αγαπητέ κ. Ντουντουνάκη το θέμα μου έχει ως εξής: Έχω ένα γιο 3 ετών (γεννήθηκε πρόωρα και νοσηλεύτηκε 2 βδομάδες στο Παίδων Αγία Σοφία, χωρίς αναπνευστικά προβλήματα). Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έκανα εγώ και ο σύζυγος μου (μετά από δική μου παρότρυνση) έλεγχο ΚΙ για 36 μεταλλάξεις + τα 5Τ/7Τ/9Τ. Βρέθηκαν λοιπόν ότι εγώ είμαι φορέας των μεταλλάξεων 5Τ και 7Τ και ο σύζυγος των 7Τ και 9Τ (στο ιντρόνιο 8). Μας είπαν εκεί ότι αν υποθέσουμε ότι το γονίδιο στα άτομα με ΚΙ είναι μία κασέτα με κομμενη την ταινία στη δική μας περίπτωση το πολύ να είναι διπλωμένη (και όποιος κατάλαβε κατάλαβε). Ο γυναικολόγος μου μας είπε ότι δεν θα υπάρχει πρόβλημα. Ο μικρός γενικά δείχνει υγιής με ανάστημα και βάρος όμως στις χαμηλότερες καμπύλες, ενώ έχω παρατηρήσει ότι έχει αρκετά αλμυρό ιδρώτα (σε σχέση με το δικό μου). Θα ήθελα να γνωρίζω τι προβλήματα προκαλούν οι πιθανοί συνδυασμοί αυτών των μεταλλάξεων, αν μας καλύπτουν οι εξετάσεις που κάναμε ή αν υπάρχει περίπτωση να φέρουμε κι άλλες μεταλλάξεις (ο σύζυγος κι εγώ) και τέλος αν σε περίπτωση που θέλουμε δεύτερο παιδί θα απαιτηθεί εξωσωματική γονιμοποίηση. Ο έλεγχος έγινε με τη μέθοδο pcr, υπάρχει περίπτωση σφάλματος?

Απάντηση

Το γονίδιο της ΚΙ είναι ένα μεγάλο γονίδιο, το οποίο σχετίζεται με την παραγωγή της πρωτεΐνης CFTR.
Επειδή το γονίδιο είναι μεγάλο, υπάρχουν πάρα πολλές μεταλλάξεις της ΚΙ. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 1900 μεταλλάξεις.
Έχει βρεθεί ότι η συχνότητα των διαφόρων μεταλλάξεων είναι διαφορετική ανάλογα με τον πληθυσμό. Η συχνότερη μετάλλαξη είναι η ΔΦ508, η συχνότητα της οποίας σε ορισμένους πληθυσμούς μπορεί να φτάσει στο 75% των ινοκυστικών χρωμοσωμάτων. Στον Ελληνική πληθυσμό η συχνότητά της είναι περίπου 53%.
Εσείς έχετε ελεγχθεί για τις 36 συχνότερες μεταλλάξεις της ΚΙ και για την πολυΤ περιοχή. Με τoν έλεγχο αυτό μειώνεται κατά πολύ η πιθανότητα να αποκτήσει κάποιος παιδί με ΚΙ, αλλά δεν αποκλείεται εντελώς.
Ένα άτομο πάσχει από ΚΙ όταν φέρει δύο μεταλλάξεις του γονιδίου, μία σε κάθε χρωμόσωμα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις ένα γονίδιο γίνεται παθολογικό μόνο εφόσον στο ίδιο γονίδιο συνυπάρχουν δύο μεταλλάξεις, το λεγόμενο «σύμπλοκο γονίδιο» (complexalleles) και έχει μεγάλη σημασία αν και στο άλλο γονίδιο υπάρχει κάποια παθολογική μετάλλαξη. Οι περιπτώσεις αυτές είναι:
(α) TG13-T5, TG12-T5, TG11-T5, (β) R117H-T5 και R117H-Τ7 και (γ) οι μεταλλάξεις Ι148Τ και 3199del6.
(α) Οι μεταλλάξεις TG12-T5 και ΤG13-T5 στο CFTR γονίδιο, όταν ευρίσκονται σε ετεροζυγωτία με μία μετάλλαξη της ΚΙ, ή σε ομοζυγωτία, θα προκαλέσουν συγγενείς CFTR διαταραχές, ή συγγενή αποφρακτική αζωοσπερμία, ή χρόνια ιδιοπαθή παγκρεατίτιδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν ήπια νόσο.
(β) Όταν οι μεταλλάξεις R117H-Τ5 ευρίσκονται στο ένα χρωμόσωμα και στο άλλο χρωμόσωμα βρίσκεται μία μετάλλαξη της ΚΙ, τότε ο ασθενής με ΚΙ θα έχει παγκρεατική επάρκεια.
Ο συνδυασμός των μεταλλάξεων R117H-Τ7 με κάποια άλλη μετάλλαξη της ΚΙ στο άλλο χρωμόσωμα μπορεί να οδηγήσει σε ήπια ΚΙ, ή αποφρακτική αζωοσπερμία ή και καθόλου νόσο (Castellani 2008).
Για τον λόγο αυτό η 5Τ ελέγχεται για την πρόληψη της ΚΙ, μόνο όταν υπάρχει η μετάλλαξη R117H, ενώ πρέπει να ελέγχεται σε περιπτώσεις ελέγχου ανδρικής στειρότητας.
Αγαπητή φίλη με ρωτάτε για τα προβλήματα των πιθανών συνδυασμών 5Τ/7Τ που έχετε εσείς και 7Τ/9Τ που έχει ο σύζυγός σας. Για τους συνδυασμούς αυτούς δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα.
Σχετικά με τα σχόλιά σας:
(α) Το χαμηλό ανάστημα και βάρος σχετικά με την ηλικία του παιδιούθα πρέπει να αξιολογηθεί από τον παιδίατρο σε σχέση με τα δικά σας κληρονομικά δεδομένα.
(β) Όσον αφορά στον ιδρώτα, όλοι οι ιδρώτες είναι αλμυροί, αλλά ο ιδρώτας ενός παιδιού με ΚΙ είναι αλμυρός σαν το θαλασσινό νερό. Αν νομίζετε ότι είναι τόσο αλμυρός επικοινωνήστε με το κέντρο ΚΙ του Αγία Σοφία για να γίνει ένα τεστ ιδρώτα.
Όπως ανέφερα και στην αρχή με την πρόληψη για την ΚΙ μειώνουμε την πιθανότητα να προκύψει παιδί με ΚΙ, αλλά δεν την αποκλείουμε. Η πιθανότητα αυτή μειώνεται περισσότερο, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των μεταλλάξεων για τις οποίες γίνεται έλεγχος.
Όσο για το επόμενο παιδί που θα κάνετε δεν θα χρειαστεί (απαιτηθεί) εξωσωματική γονιμοποίηση. Χρειάζεται μόνο εφόσον το πρώτο παιδί πάσχει και οι γονείς επιθυμούν προεμφυτευτική γονιμοποίηση.
Φιλικά,
Δρ. Σταύρος Ντουντουνάκης

28.06.2013

Η απάντηση έχει επιμεληθεί από τον/την: Dr. Eleftherios-Stavros Doudounakis