Let wel: heel wat informatie zal na een jaar nog geldig zijn; af en toe gebeurt het echter dat inzichten veranderen en dat informatie zelfs al na 3 maanden tijd voorbijgestreefd is. Indien u hierover twijfelt vraag het aub na.

CF & heterozygoot?

Vraag
Beste lezer,

Na het lezen van uw diverse artikelen over CF (waarvoor dank) blijft bij mij één vraag hangen.
Zelf ben ik gediagnosticeerd met F508del en R117H, heterozygotisch, polimorfisme IVS8-Tn: 7T/9T.
Bij mij is verwarring ontstaan over het deel homo- en heterozygotisch en in hoeverre dat ziektebeelden kan opleveren. Ik begrijp dat heterozygotisch betekent dat er in mijn geval één gen is gevonden met 2 mutaties. Volgens de artikelen die ik heb gelezen zou dat geen kans op ziektebeelden moeten geven. Echter: ik heb geen zaadleiders en bovendien is mijn zweet zeer zout (tast zelfs rvs aan), maw: dit lijken mij toch echt ziektebeelden. Nu ben ik met mijn partner in in IVF traject gestapt maar begin ik tocht wat twijfel te krijgen. Mijn partner is getest en 'schoon' bevonden. Nu willen wij geen 'ernstig zieke' kinderen op de wereld zetten. Dus onze vraag is: Is er, gegeven deze achtergrond, een kans dat onze kinderen een ernstige vorm van deze ziekte krijgen en zo ja: hoe groot is die kans.
Antwoord
U heeft 2 CFTR genen. Eén CFTR gen hebt u geërfd van uw vader, het andere CFTR gen hebt u geërfd van uw moeder. Indien u slechts op één enkel gen een CF-mutatie draagt (en dus één mutant CFTR draagt), en het andere CFTR gen is normaal, dan bent u heterozygoot voor die mutatie en een CF drager en niet ziek. Indien u op beide genen een CF-mutatie draagt hebt u CF. Indien u op beide CFTR genen dezelfde mutatie draagt dan bent u homozygoot voor die mutatie (en hebt u CF). Indien u op beide CFTR genen verschillende mutaties draagt dan bent u ‘compound heterozgygoot’ voor deze 2 mutatie (en hebt u CF).

U bent ‘compound heterozygoot’ voor de F508del en R117H mutaties. Op één CFTR gen draagt u de F508del mutatie, en op het andere CFTR gen draagt u de R117H mutatie. De ernst van een mutatie varieert van mutatie tot mutatie (en zelfs van individu tot individu). De R117H mutatie is een speciale mutatie. Ze kan een milde vorm van CF veroorzaken, sommige symptomen van CF veroorzaken (bv. het hoge zoutgehalte dat u denkt in u zweet te hebben kan dit verklaren), ze kan tot infertiliteit bij mannen leiden, doch meestal geeft ze geen aanleiding tot ziekte. De factoren die bepalen of R117H wel of geen aanleiding gaat geven tot ziekte zijn niet volledig gekend. Maar de T nummers verklaren dit gedeeltelijk; U bent T7/79. Vooral T5 (wat u niet hebt, heeft risico op ontwikkelen van longziekte.

Wat is het risico dat u en uw partner een mcuokind zullen hebben. Een risico kan nooit uitgesloten worden, en kan enkel verkleind worden. Het risico wordt mede bepaald door de gevoeligheid van de genetische test, nl het type test waarmee uw partner gescreened werd. . Er zijn meer dan 1900 mutaties bekend in het CFTR gen, waarvan een 30-tal frequenter zijn. De meeste genetische testen analyseren enkel de aanwezigheid of afwezigheid van deze meer frequente mutaties, en hun gecombineerde frequentie detecteert circa 90% van de afwijkende genen die gevonden worden in CF patiënten.

Indien uw partner getest werd voor de circa 30 meest frequente mutaties die in 90% van alle mutante genen van CF patiënten gevonden worden, dan betekent een negatief testresultaat niet noodzakelijk dan een CF mutatie niet aanwezig is. Uw partner kan ofwel werkelijk geen CF drager zijn, of zij kan CF drager zijn voor een mutatie die niet op de test stond. Wanneer de gevoeligheid van de test 90% is, dan zal de CF test die uitgevoerd wordt bij 100 CF dragers, 90 CF dragers identificeren en 10 CF dragers niet identificeren.

Specifiek voor uw familie is het slechtst mogelijk scenario hetvolgende. De kans dat u uw F508del CFTR gen doorgeeft aan uw kind is ½ aangezien u twee CFTR genen heeft en maar 1 CFTR gen doorgeeft aan uw kind. 1 op 25 individuen in de algemene populaties zijn CF dragers. De kans dan uw partner toch nog CF drager is bij een negatieve testresultaat is dan 1/25 x 10/100 = 1/250. In dat geval is er 1 kans op 2 dan zij haar mutante CFTR gen doorgeeft aan haar kind.
De gecombineerd kans op een CF kind voor u en uw partner is dan (½) x( ½ x 1/250) = 1/1000.

Om dit risico in perspectief te stellen. Ter vergelijking:
- de kans dat elk koppel heeft op een kind met muco in de algemene bevolking zonder getest te zijn is (½ x1/25) x (½ x1/25) = 1/2500. De reden waarom dat u een hoger risico heeft is omdat u al zeker bent dat u een ernstige CF mutatie draagt.
- Indien uw partner geen test had gedaan dan was het risico: (½) x (½ x1/25) = 1/100. De test heeft het risico verlaagd met een factor 10.
- indien uw partner positief zou getest zijn voor een mutatie die aanwezig iwas in de test dan was het risico op een CFTR kind ½ x ½ = ¼.

Er zijn duurdere CF testen die 99% van alle mutante CFTR genen in CF patiënten kunnen detecteren zodat het risico nog verder verkleind wordt, doch een test met 100% zekerheid bestaat niet in de geneeskunde. Het risico op een CF kind zou dan (½) x (½ x 1/25 x 1/100) = 1/10000.
Verder: deze informatie is erg complex. U kan het dus ook nog eens met uw dokter bespreken zodat we zeker zijn dat u alles begrijpt.

Met groet,

Harry Cuppens
07.12.2012