genetyka

Pytanie

U mojej 5-miesięcznej córki zdiagnozowano CF z mutacjami 3849+10kbC>T/2143delT. Nigdzie nie mogę uzyskać informacji na temat tej drugiej mutacji. Na razie córka nie ma żadnych objawów. Czy można na podstawie tych mutacji podejrzewać, jaki będzie przebieg choroby: lekki czy ciężki?

Odpowiedź

Szanowna Pani/Panie,
Skoro córka nie ma żadnych klinicznych objawów choroby, domyślamy się, że rozpoznanie CF zostało postawione na podstawie testu przesiewowego.
Mutacja 3849+10kbC>T należy do mutacji łagodnych i teoretycznie predysponuje do łagodnego przebiegu choroby. Przy genotypie 3849+10kbC>T/2143delT początkowo możemy spodziewać się łagodnej postaci mukowiscydozy z wydolnością trzustki. Niestety, w chwili obecnej nie dysponujemy jednoznacznymi danymi z długookresowej (wieloletniej) analizy parametrów klinicznych wśród polskich pacjentów z CF. Zresztą trudno porównywać pacjentów urodzonych w latach 80., 90., czy już po 2000 r. – wtedy inne było postępowanie terapeutyczne i inne były leki (np. antybiotyki) czy inhalacje. Czas przeżycia pacjentów z CF na szczęście cały czas się wydłuża.
Część pacjentów płci męskiej z mutacją 3849+10kbC>T w jednej kopii genu (druga mutacja to np. F508del) ma zachowaną płodność. Ten problem nie dotyczy więc Pani/Pana córki, ale jest to dodatkowy argument świadczący, iż 3849+10kbC>T jest mutacją łagodną.
Co do mutacji 2143delT: informacje są różne, ale można spodziewać się
postaci choroby z początkową wydolnością trzustki, potem jednak u starszych pacjentów rozwija się niewydolność tego narządu.
Przede wszystkim pamiętać jednak należy o tym, że mukowiscydoza jest chorobą przewlekłą i postępującą, ale odpowiednie leczenie i fizjoterapia mają kolosalne znaczenie dla procesu chorobowego.
Z poważaniem,
prof. dr hab. med. Wojciech Cichy
dr n. med. Natalia Kobelska-Dubiel
(konsultacja: dr n. med. Agnieszka Sobczyńska-Tomaszewska)

30.03.2010

Szanowna Pani/Panie,
Na samym początku należy zaznaczyć, że przebieg choroby u pacjenta z mukowiscydozą zależy od genetycznych uwarunkowań (rodzaju mutacji, jak wspomniano w pytaniu), ale także od innych czynników genetycznych i środowiskowych. Dlatego też pomimo tego, że na podstawie obecności określonej mutacji możemy przewidywać ciężkość choroby, to jednak dokładne prognozowanie przebiegu choroby u każdego pacjenta nie jest możliwe.
Ponieważ człowiek ma dwie kopie każdego genu, a mukowiscydoza należy do chorób dziedziczonych w sposób autosomalny recesywny, aby zachorować na tę chorobę konieczne jest posiadanie dwóch mutacji w genie CFTR (który jest odpowiedzialny za wystąpienie mukowiscydozy).
Jeśli w genie CFTR są obecne dwie mutacje (tak jak w Pani/Pana przypadku), przebieg kliniczny zależy od mutacji mniej ciężkiej. Pani/Pana córka ma dwie mutacje 3849+10kbC>T i 2143delT. Mutacja 2143delT należy do mutacji powodujących klasyczny obraz choroby z zajęciem płuc i niewydolnością trzustki. Jednak dla Pani/Pana córki nie ma to większego znaczenia, ponieważ posiada ona także mutację 3849+10kbC>T, która należy do mutacji mniej ciężkich i dlatego ma decydujący wpływ na kliniczny obraz choroby u Pani/Pana córki. Tej mutacji najczęściej towarzyszy łagodna choroba płuc i wydolność trzustki. Jednak mutację tę charakteryzuje pewna specyfika: może powodować różną ekspresję choroby, od łagodnie przebiegającej choroby płuc, wydolności trzustki i płodności męskiej aż do względnie ciężkich postaci niewydolności tych narządów i niepłodności u mężczyzn. Dlatego też dokładne prognozowanie przebiegu choroby nie jest możliwe, nawet jeśli szanse na łagodny przebieg choroby są duże.
Jeśli ma Pani/Pan dalsze pytania, wskazane byłoby zasięgnięcie porady genetycznej w ośrodku poradnictwa genetycznego.
Przede wszystkim pamiętać jednak należy o tym, że mukowiscydoza jest chorobą przewlekłą i postępującą, ale odpowiednie leczenie i fizjoterapia mają kolosalne znaczenie dla procesu chorobowego.
Z poważaniem,
prof. dr hab. med. Wojciech Cichy
dr n. med. Natalia Kobelska-Dubiel