Let wel: heel wat informatie zal na een jaar nog geldig zijn; af en toe gebeurt het echter dat inzichten veranderen en dat informatie zelfs al na 3 maanden tijd voorbijgestreefd is. Indien u hierover twijfelt vraag het aub na.

Genmutatiecombi F508/R117H symptoom vrij?

Vraag
Mijn man(46) heeft CF in een hele milde vorm (F508/IVS-5t) waardoor hij heel zijn leven al symtoom vrij is, alleen geen zaadleiders heeft. Nu is er bij mij geconstateerd dat ik drager ben van de R117H mutatie. Aangezien bij ons een kinderwens is, willen wij een weloverwogen beslissing maken m.b.t. mogelijke risko's.
Bij mijn zoektocht op het internet ben ik tegengegekomen dat onze "ergste" combinatie (F508/R117H) niet hoeft te leiden tot een ziek kind, maar dat het net als bij mijn man symptoom vrij door het leven kan gaan. Dit zou komen door de R117H mutatie die kennelijk die altijd met symptomen gepaard gaat. Klopt dit?
Antwoord
Uw man draagt dus een F508del en T5 CFTR gen. U draagt een R117H en normaal (NL) CFTR gen.
Bij kinderwens zal jullie kind (geldt voor elk kind) één van de vier volgende combinaties van CFTR genen hebben (elke combinatie heeft een kans van 25% om zich voor te doen).
1. F508del / NL
2. T5 / NL
3. R117H / T5
4. R117H / F508del

Situaties 1 en 2 (50%) hebben geen CF tot gevolg.

Voor combinaties 3 en 4 ligt het moeilijker. De uiting van de R117H mutatie is variabel en ze kan resulteren in CF, maar kan zelfs leiden tot een volledig gezond individu.
Daarenboven kan R117H zelf gekoppeld zijn aan T5, zodat dit best bij u getest wordt. R117H kan ook gekoppeld zijn aan T7.
R117H-T7 is veel frequenter dan R117H-T5.

De mogelijke combinaties van 3 en 4 zijn dan:
3a. R117H-T5 / T5
4a. R117H-T5 / F508del
of
3b. R117H-T7 / T5
4b. R117H-T7 / F508del

Enkel combinatie 4a heeft met grote zekerheid CF tot gevolg, hetgeen meestal wel een milde vorm is.

Wat betreft combinatie 4b. In een Franse studie waar pasgeborenen systematisch gescreened werden werd vastgesteld dat 8 individuen met de R117H-T7/F508del mutaties geen CF-symptomen vertoonden tot de leeftijd van 9 jaar waar de studie op dat moment gepubliceerd werd. Waarschijnlijk zal dus minder dan 1 op 8 individuen met de R117H-T7/F508del mutaties enige CF-symptomen krijgen (althans in hun kinderjaren).
Andere genen en omgevingsfactoren liggen aan de basis van deze variatie. Deze zijn wel nog niet voldoende bekend om enige voorspelling te maken of een R117H-T7/F508del individu al dan niet symptomen krijgt. Wel dient gezegd te worden dat R117H-T7/F508del CF-patiënten meestal een milde vorm van CF hebben.

Voor situaties 3a en 3b ligt de situatie nog moeilijker dan situatie 4. De kans is nog kleiner dat CF zich zal voordoen, en als het zich voordoet verwacht men zelfs dat de ernst van CF mild zal zijn, en zelfs milder zal zijn dan CF-patiënten met combinatie 4.

Samengevat, is er bij elk kind 50% kans op een gezond kind. In 50% is er kans op ziekte die veelal mild zal zijn. Individuen met de F508del en R117H mutaties kunnen een milde vorm van CF hebben, zeker als R117H zelf gekoppeld is aan T5. Best kan advies ingewonnen worden in een centrum met ervaring in de genetica en in de behandeling/diagnose van CF.

H. Cuppens
07.09.2009